[ادامه بخش سیزدهم]
اشاره
الفصل العاشر : التَّسبیحُ وَالصَّلاهُ عِندَ قَبرِهِ
10 / 1التَّسبیحاتُ المَأثورَهُ وَالصَّلاهُ بَعدَ زِیارَتِهِکامل الزیارات عن أبی سعید المداینی :دَخَلتُ عَلی أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام ، فَقُلتُ : جُعِلتُ فِداکَ! آتی قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام ؟ قالَ : نَعَم یا أبا سَعیدٍ ، ائتِ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام ، أطیَبِ الطَّیِّبینَ وأطهَرِ الطّاهِرینَ وأبَرِّ الأَبرارِ ، وإذا زُرتَهُ یا أبا سَعیدٍ فَسَبِّح عِندَ رَأسِهِ تَسبیحَ أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام ألفَ مَرَّهٍ ، وسَبِّح عِندَ رِجلَیهِ تَسبیحَ فاطِمَهَ علیهاالسلام ألفَ مَرَّهٍ ، ثُمَّ صَلِّ عِندَهُ رَکعَتَینِ تَقرَأُ فیهِما یس وَالرَّحمنَ ، فَإِذا فَعَلتَ ذلِکَ ، کَتَبَ اللّهُ لَکَ ثَوابَ ذلِکَ إن شاءَ اللّهُ تَعالی . قالَ : قُلتُ : جُعِلتُ فِداکَ! عَلِّمنی تَسبیحَ عَلِیٍّ وفاطِمَهَ علیهماالسلام . قالَ : نَعَم یا أبا سَعیدٍ ، تَسبیحُ عَلِیٍّ علیه السلام : سُبحانَ الَّذی لا تَنفَدُ خَزائِنُهُ ، سُبحانَ الَّذی لا تَبیدُ مَعالِمُهُ ، سُبحانَ الَّذی لا یَفنی ما عِندَهُ ، سُبحانَ الَّذی لا یُشرِکُ أحَدا فی حُکمِهِ ، سُبحانَ الَّذی لَا اضمِحلالَ لِفَخرِهِ ، سُبحانَ الَّذی لَا انقِطاعَ لِمُدَّتِهِ ، سُبحانَ الَّذی لا إلهَ غَیرُهُ . وتَسبیحُ فاطِمَهَ علیهاالسلام : سُبحانَ ذِی الجَلالِ الباذِخِ (1) العَظیمِ ، سُبحانَ ذِی العِزِّ الشّامِخِ المُنیفِ ، سُبحانَ ذِی المُلکِ الفاخِرِ القَدیمِ ، سُبحانَ ذِی البَهجَهِ وَالجَمالِ ، سُبحانَ مَن تَرَدّی بِالنّورِ وَالوَقارِ ، سُبحانَ مَن یَری أثَرَ النَّملِ فِی الصَّفا (2) ، ووَقعَ الطَّیرِ فِی الهَواءِ . (3)
1- .الباذخ : العالی (النهایه : ج 1 ص 110 «بذخ») .
2- .الصَفَاهُ : صخره ملساء (الصحاح : ج 6 ص 2401 «صفا») .
3- .کامل الزیارات : ص 384 ح 631 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 166 ح 17 .
فصل دهم : تسبیح و نماز ، نزد قبر امام حسین علیه السلام
10 / 1تسبیح ها و نمازهای روایت شده پس از زیارت امام علیه السلام
کامل الزیارات به نقل از ابو سعید مدائنی : بر امام صادق علیه السلام در آمدم و گفتم : فدایت شوم! به [ زیارت ] قبر حسین علیه السلام بروم ؟ فرمود : «آری . ای ابو سعید ! به زیارت قبر حسین علیه السلام ، پاک ترینِ پاکان ، پاکیزه ترینِ پاکیزگان ، و نیکوکارترینِ نیکوکاران برو و ای ابو سعید هنگامی که او را زیارت کردی ، نزد سرش ، هزار مرتبه تسبیح امیر مؤمنان علیه السلام را می گویی و نزد پاهایش ، هزار مرتبه تسبیح فاطمه علیهاالسلام را می گویی . سپس نزد او دو رکعت ، نماز می گزاری که در آنها [سوره های ] یس و الرحمن را می خوانی . چون چنین کردی ، خداوند ، پاداش آن را برایت می نویسد ، إن شاء اللّه تعالی !». گفتم : فدایت شوم! تسبیح علی و فاطمه علیهما السلام را به من بیاموز . فرمود : «باشد . ای ابو سعید ! تسبیح علی علیه السلام این است : منزّه است خدایی که خزانه اش پایان نمی پذیرد ! منزّه است خدایی که نشانه هایش از میان نمی رود ! منزّه است خدایی که آنچه نزد اوست ، نابود نمی شود ! منزّه است خدایی که کسی را در حکمرانی اش ، شریک نمی کند ! منزّه است خدایی که افتخار و بزرگی اش از هم نمی پاشد ! منزّه است خدایی که مدّتش گسسته نمی شود ! منزّه است خدایی که خدایی جز او نیست! و تسبیح فاطمه علیهاالسلام چنین است : منزّه است شکوهمندِ والای بزرگ ! منزّه است عزّتمند برافراشته رفیع ! منزّه است قدرتمند شوکتمندِ کهن ! منزّه است شادمانِ زیبا ! منزّه است کسی که رَدای نور و وَقار به تن کرده است ! منزّه است کسی که ردّ پای مورچه را در تخته سنگ نرم و حرکت پرنده را در هوا می بیند !» .
10 / 2فَضلُ الصَّلاهِ عِندَ قَبرِهِتهذیب الأحکام عن أبی عبد اللّه الحرّانی :قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام : ما لِمَن زارَ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام ؟ قالَ : مَن أتاهُ وزارَهُ وصَلّی عِندَهُ رَکعَتَینِ کُتِبَ لَهُ حَجَّهٌ مَبرورَهٌ (1) ، فَإِن صَلّی عِندَهُ أربَعَ رَکَعاتٍ کُتِبَت لَهُ حَجَّهٌ وعُمرَهٌ . قُلتُ : جُعِلتُ فِداکَ! وکَذلِکَ لِکُلِّ مَن زارَ إماما مُفتَرَضَهً طاعَتُهُ؟ قالَ : وکَذلِکَ کُلُّ مَن زارَ إماما مُفتَرَضَهً طاعَتُهُ . (2)
کامل الزیارات عن شعیب العقرقوفی عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام ، قال :قُلتُ لَهُ : مَن أتی قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام ما لَهُ مِنَ الثَّوابِ وَالأَجرِ؟ جُعِلتُ فِداکَ! قالَ : یا شُعَیبُ ، ما صَلّی عِندَهُ أحَدٌ الصَّلاهَ إلّا قَبِلَهَا اللّهُ مِنهُ ، ولا دَعا عِندَهُ أحَدٌ دَعوَهً إلَا استُجیبَت لَهُ عاجِلَهً وآجِلَهً . (3)
1- .بَرَّ اللّه حجّک : أی قَبِلَهُ (الصحاح : ج 2 ص 588 «برر») .
2- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 79 ح 156 ، المزار للمفید : ص 134 ح 3 ، کامل الزیارات : ص 434 ح 666 ، المزار الکبیر : ص 356 ح 3 ولیس فیه ذیله من «قلت» وکلّها عن أبی علیّ الحرّانی ، بحار الأنوار : ج 101 ص 83 ح 11 .
3- .کامل الزیارات : ص 435 ح 668 ، المزار للمفید : ص 135 ح 4 ، المزار الکبیر : ص 356 ح 4 ولیس فیه «وآجله» ، بحار الأنوار : ج 101 ص 83 ح 9 .
10 / 2ثواب نماز گزاردن ، نزد قبر امام علیه السلام
تهذیب الأحکام به نقل از ابو عبد اللّه حَرّانی : به امام صادق علیه السلام گفتم : پاداش کسی که به زیارت قبر حسین علیه السلام آمده ، چیست ؟ فرمود : «هر کس نزد [ قبر ] او بیاید و زیارتش کند و دو رکعت نماز ، کنار [ قبر ] او بخواند ، یک حجّ مقبول برایش نوشته می شود ، و اگر چهار رکعت (دو نماز دو رکعتی ) نماز بخواند ، یک حج و یک عمره برایش نوشته می شود» . گفتم : فدایت شوم ! و همین گونه است برای کسی که هر امام واجب الإطاعه ای را زیارت کند ؟ فرمود : «آری . همین گونه است هر کس که امام واجب الإطاعه ای را زیارت کند ».
کامل الزیارات به نقل از شُعَیب عَقَرقوفی : به امام [ صادق ] علیه السلام گفتم : کسی که به زیارت قبر حسین علیه السلام می آید ، چه اجر و پاداشی دارد ، فدایت شوم ؟! فرمود : «ای شعیب ! هیچ کس نزد [ قبر ] او نمازی نمی خواند ، جز آن که خدا ، آن را از او می پذیرد ، و هیچ کس نزد او دعایی نمی کند ، جز آن که به زودی و یا در آینده ، مستجاب می شود» .
کامل الزیارات عن إسحاق بن عمّار عن أبی الحسن [الکاظم] علیه السلام ، قال :سَأَلتُهُ عَنِ التَّطَوُّعِ عِندَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام ، ومَشاهِدِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله وَالحَرَمَینِ ، وَالتَّطَوُّعِ فیهِنَّ بِالصَّلاهِ ، ونَحنُ مُقَصِّرونَ . (1) قالَ : نَعَم ، تَطَوَّع ما قَدَرتَ عَلَیهِ ، هُوَ خَیرٌ . (2)
کامل الزیارات عن مُحَمَّد البصری عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :سَمِعتُ أبی یَقولُ لِرَجُلٍ مِن مَوالیهِ وسَأَلَهُ عَنِ الزِّیارَهِ . فَقالَ لَهُ : مَن تَزورُ؟ ومَن تُریدُ بِهِ؟ قالَ : اللّهَ تَبارَکَ وتَعالی . فَقالَ : مَن صَلّی خَلفَهُ [أَی خَلفَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام ] صَلاهً واحِدَهً یُریدُ بِهَا اللّهَ ، لَقِیَ اللّهَ یَومَ یَلقاهُ وعَلَیهِ مِنَ النّورِ ما یَغشی لَهُ کُلُّ شَیءٍ یَراهُ ، وَاللّهُ یُکرِمُ زُوّارَهُ ویَمنَعُ النّارَ أن تَنالَ مِنهُم شَیئا ، وأنَّ الزّائِرَ لَهُ لا یَتَناهی لَهُ دونَ الحَوضِ ، وأمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام قائِمٌ عَلَی الحَوضِ یُصافِحُهُ ویُرَوّیهِ مِنَ الماءِ ، وما یَسبِقُهُ أحَدٌ إلی وُرودِهِ الحَوضَ حَتّی یَروی ، ثُمَّ یَنصَرِفُ إلی مَنزِلِهِ مِنَ الجَنَّهِ ، ومَعَهُ مَلَکٌ مِن قِبَلِ أمیرِالمُؤمِنینَ یَأمُرُ الصِّراطَ أن یَذِلَّ لَهُ ، ویَأمُرُ النّارَ أن لا یُصیبَهُ مِن لَفحِها (3) شَیءٌ حَتّی یَجوزَها ، ومَعَهُ رَسولُهُ الَّذی بَعَثَهُ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام . (4)
.
1- .مضافاً لقصر الصلاه الرباعیه فی السفر فان نوافلها تسقط فی السفر أیضاً و لهذا فان الراوی قد سأل عن استثناءات هذه المساله. جدیر بالذکر انه بالاضافه للاماکن الثلاثه المذکوره فان لمسجد الکوفه نفس الحکم یجوز اتمام الصلاه فیه والایتان بنوافلها (راجع الرسائل العملیه لمراجع التقلید) .
2- .کامل الزیارات : ص 428 ح 651 و ح 653 عن علیّ بن أبی حمزه عن أبی إبراهیم علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 89 ص 79 ح 4 .
3- .لَفْحُ النارِ : حَرُّها ووَهَجُها (النهایه : ج 4 ص 260 «لفح») .
4- .کامل الزیارات : ص 238 ح 356 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 78 ح 38 .
کامل الزیارات به نقل از اسحاق بن عمّار : از امام کاظم علیه السلام در باره نماز نافله نزد قبر حسین علیه السلام و مشاهد مشرّف پیامبر صلی الله علیه و آله و حرم مکّه و مدینه در حالی که مسافر هستیم و نمازهای چهار رکعتی را دو رکعتی می خوانیم ، پرسیدم . (1) امام علیه السلام فرمود : «آری . هر چه قدر می توانی ، نماز مستحبّی بخوان که آن ، خیر است » .
کامل الزیارات به نقل از محمّد بصری ، از امام صادق علیه السلام : شنیدم که پدرم [ امام باقر علیه السلام ]به مردی از وابستگانش که در باره زیارت پرسیده بود ، فرمود : «چه کسی را زیارت می کنی ؟ و چه کسی را اراده می کنی ؟» . گفت : خدای تبارک و تعالی را . فرمود : «هر کس یک نماز به خاطر خدا ، پشت قبر حسین علیه السلام بخواند ، خداوند را در روز دیدارش در حالی می بیند که هاله ای از نور ، او را فرا گرفته و همه چیز را برایش روشن ساخته است و خداوند ، زائران او را اِکرام می کند و مانعِ کامل از رسیدن آتش به آنها می شود . زائر حسین علیه السلام به حوض [ کوثر ] می رسد و امیر مؤمنان علیه السلام که بر سرِ حوض ایستاده است ، با او مصافحه کرده ، سیرابش می کند و هیچ کس بر او در ورود به حوض ، پیشی نمی گیرد تا او سیراب شود . سپس به جایگاهش در بهشت می رود و فرشته ای از جانب امیر مؤمنان علیه السلام ، او را همراهی می کند و به صراط (پل دوزخ) ، فرمان می دهد که در برابرش فروتنی کند و به آتش ، دستور می دهد که از حرارتش چیزی به او نرساند تا از آن بگذرد و پیک امیر مؤمنان علیه السلام نیز همراه اوست» .
1- .افزون بر کوتاه شدن نمازهای چهار رکعتی در سفر شرعی ، نافله های آنها نیز در سفر ، به جا آورده نمی شود . از این رو ، راوی در این باره، حکم استثنایی مسئله را پرسیده است . گفتنی است که افزون بر سه مورد یاد شده ، مسجد کوفه نیز از حکم کلّی سفر ، مستثناست و مسافر می تواند نمازهای خود را کامل و همراه نافله ها در آنها بخواند (ر . ک : رساله های مراجع تقلید ) .
10 / 3صَلاهُ الحاجَهِ عِندَ قَبرِهِتهذیب الأحکام عن ابن أبی عمیر عن رجل عن أبی جعفر [الباقر] علیه السلام لِرَجُلٍ مِن أصحابِهِ : یا فُلانُ ، ما یَمنَعُکَ إذا عَرَضَت لَکَ حاجَهٌ أن تَأتِیَ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام ، فَتُصَلِّیَ عِندَهُ أربَعَ رَکَعاتٍ ثُمَّ تَسأَلَ حاجَتَکَ ؟ فَإِنَّ الصَّلاهَ المَفروضَهَ عِندَهُ تَعدِلُ حَجَّهً ، وَالصَّلاهَ النّافِلَهَ تَعدِلُ عِندَهُ عُمرَهً . (1)
کامل الزیارات عن صفوان الجمّال عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام ، قال :قُلتُ : فَما لِمَن صَلّی عِندَهُ [ یَعنِی الحُسَینَ علیه السلام ]؟ قالَ : مَن صَلّی عِندَهُ رَکعَتَینِ لَم یَسأَلِ اللّهَ تَعالی شَیئا إلّا أعطاهُ إیّاهُ . (2)
10 / 4أدَبُ الصَّلاهِ عِندَ قَبرِهِالکافی عن الحسن بن عطیّه عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :إذا فَرَغتَ مِنَ السَّلامِ عَلی الشُّهَداءِ ، فَائتِ قَبرَ أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام فَاجعَلهُ بَینَ یَدَیکَ ، ثُمَّ تُصَلّی ما بَدا لَکَ . (3)
کامل الزیارات عن جعفر بن ناجیه عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :صَلِّ عِندَ رَأسِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام . (4)
1- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 73 ح 141 ، المزار للمفید : ص 133 ح 1 ، کامل الزیارات : ص 433 ح 664 ، المزار الکبیر : ص 354 ح 1 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 82 ح 7 .
2- .کامل الزیارات : ص 248 ح 369 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 50 ح 2 .
3- .الکافی : ج 4 ص 578 ح 4 ، کامل الزیارات : ص 425 ح 642 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 81 ح 3 و ص 151 ح 2 .
4- .کامل الزیارات : ص 424 ح 640 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 81 ح 1 .
10 / 3خواندن نماز حاجت ، نزد قبر امام علیه السلام
تهذیب الأحکام به نقل از ابن ابی عُمَیر ، از مردی : امام باقر علیه السلام به مردی از همراهانش فرمود : «ای فلانی ! چه چیز ، مانع تو می شود از این که به گاه حاجتمند شدن ، به نزد قبر حسین علیه السلام بروی و نزد او چهار رکعت ، نماز بخوانی و حاجتت را بخواهی ؟ بی تردید ، خواندن نماز واجب نزد او ، برابر با یک حج است و خواندن نماز نافله نزد او ، برابر با یک عمره است» .
کامل الزیارات به نقل از صفوان جمّال : به امام صادق علیه السلام گفتم : پاداش نمازگزار نزد [قبر] حسین علیه السلام چیست ؟ فرمود : «هر کس نزد او دو رکعت نماز بخواند ، از خدای متعال ، چیزی نمی خواهد ، جز آن که به او عطا می کند» .
10 / 4ادب نماز خواندن نزد قبر امام علیه السلام
الکافی به نقل از حسن بن عطیّه ، از امام صادق علیه السلام : هنگامی که از سلام دادن بر شهیدان ، فارغ شدی ، به نزد قبر ابا عبد اللّه علیه السلام بیا و آن را پیشِ روی خود بگیر و هر اندازه که می خواهی ، نماز بخوان .
کامل الزیارات به نقل از جعفر بن ناجیه ، از امام صادق علیه السلام : نزد سرِ قبر حسین علیه السلام نماز بخوان .
کامل الزیارات عن أبی حمزه الثمالی عن الصادق علیه السلام فی زِیارَهِ الحُسَینِ علیه السلام وکَیفِیَّهِ الصَّلاهِ عِندَهُ : ...ثُمَّ تَدورُ مِن خَلفِ الحُسَینِ علیه السلام إلی عِندِ رَأسِهِ ، وصَلِّ عِندَ رَأسِهِ رَکعَتَینِ، تَقرَأُ فِی الاُولَی الحَمدَ ویس ، وفِی الثّانِیَهِ الحَمدَ وَالرَّحمنَ ، وإن شِئتَ صَلَّیتَ خَلفَ القَبرِ ، وعِندَ رَأسِهِ أفضَلُ . فَإِذا فَرَغتَ فَصَلِّ ما أحبَبتَ ، إلّا أنَّ الرَّکعَتَینِ رَکعَتَیِ الزِّیارَهِ لابُدَّ مِنهُما عِندَ کُلِّ قَبرٍ . فَإِذا فَرَغتَ مِنَ الصَّلاهِ فَارفَع یَدَیکَ وقُل ... . (1)
مصباح الزائر :صِفَهُ صَلاهٍ لِزِیارَهِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِما وسَلامُهُ : وهِیَ أربَعُ رَکَعاتٍ بِالحَمدِ و«قُل هُوَ اللّهُ أحَدٌ» ، و«قُل یا أیُّهَا الکافِرونَ» ، وتَدعو بَعدَها فَتَقولُ : اللّهُمَّ إنّی اُشهِدُکَ واُشهِدُ أهلَ طاعَتِکَ مِن جَمیعِ خَلقِکَ ، بِأَنّی أشهَدُ مَعَ کُلِّ شاهِدٍ یَشهَدُ بِما شَهِدتُ بِهِ أجمَعَ ، فی حَیاتی وبَعدَ وَفاتی ، حَتّی ألقاکَ عَلی ذلِکَ یَومَ فاقَتی ، وأشهَدُ أنَّ اللّهَ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنوا یُخرِجُهُم مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النّورِ ، وَ الَّذینَ کَفَروا أَولِیاؤُهُمُ الطّاغوتُ یُخرِجونَهُم مِنَ النُّورِ إلَی الظُّلُماتِ، اُولئِکَ أَصحابُ النّارِ هُم فیها خَالِدون . (2) وأشهَدُ أنَّ النَّبِیَّ أَولی بِالمُؤمِنینَ مِن أَنفُسِهِم وأَزواجُهُ اُمهاتُهُم واُولُوا الأَرحَامِ بَعضُهُم أَولی بِبَعضٍ فی کِتابِ اللّهِ (3) ، وأشهَدُ أنَّ وَلِیَّنا اللّهُ وَرَسولُهُ وَالَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمونَ الصَّلاهَ وَیُؤتونَ الزَّکاهَ وهُم رَاکِعونَ (4) ، وأنَّ ذُرِّیَّتَهُما اُولُوا الأَرحَامِ بَعضُهُم أَولی بِبَعضٍ (5) ، ذُرِّیَّهً بَعضُها مِن بَعضٍ وَاللّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ . (6) وأشهَدُ أنَّکُم أعلامُ الدّینِ ، واُولُو الأَرحامِ ، الحُکّامُ عَلَی الوَری ، وَالحُجَّهُ عَلی أهلِ الدُّنیا ، اِنتَجَبتَهُم وَاصطَفَیتَهُم وَاختَصَصتَهُم ، وأطلَعتَهُم عَلی سِرِّکَ ، فَقاموا بِأَمرِکَ ، وأمَروا بِالمَعروفِ ونَهَوا عَنِ المُنکَرِ ، ودَعَوُا العِبادَ إلَی التَّأویلِ وَالتَّنزیلِ ، کُلَّما مَضی مِنهُم داعٍ خَلَّفَ فیهِم داعِیا ، فَرَضتَ طاعَتَهُم وأمَرتَ بِمُوالاتِهِم ، ولَم تَجعَل لِأَحَدٍ مِن خَلقِکَ عُذرا فی تَرکِهِم ، وَالاِنحِیازِ عَنهُم ، وَالمَیلِ إلی غَیرِهِم ، وجَعَلتَهُم أهلَ بَیتِ النُّبُوَّهِ ، وأفضَلَ البَرِیَّهِ ، ومَعدِنَ الرِّسالَهِ ، ومُختَلَفَ المَلائِکَهِ ، ومَهبِطَ الوَحیِ وَالکَرامَهِ ، وأولادَ الصَّفوَهِ ، وأسباطَ الرُّسُلِ ، وأقرانَ (7) الکِتابِ ، وأبوابَ الهُدی ، وَالعُروَهَ الوُثقی ، لا یَخافونَ فیکَ لومَهَ لائِمٍ ، ولا یَقومُ بِحَقِّهِم إلّا مُؤمِنٌ ، ولا یُهدی بِهُداهُم إلّا مُنتَجَبٌ . اللّهُمَّ فَصَلِّ عَلَیهِم بِأَفضَلِ صَلَواتِکَ ، وبارِک عَلَیهِم بِأَجزَلِ بَرَکاتِکَ ، وبَوِّئهُم (8) مِن کَرَمِکَ بِأَکرَمِ کَراماتِکَ فِی الدُّنیا وَالآخِرَهِ ، اللّهُمَّ اجعَل أحَبَّ الأَشیاءِ إلَیَّ وأبَرَّها لَدَیَّ ، وأهَمَّها إلَیَّ ، حُبَّک وحُبَّ رَسولِکَ ، وحُبَّ أهلِ بَیتِهِ الطَّیِّبینَ ، وحُبَّ مَن أحَبَّهُم مِن جَمیعِ خَلقِکَ ، وحُبَّ مَن عَمِلَ المُحَبَّ (9) لَکَ ولَهُم ، وبُغضَ مَن أبغَضَکَ وأبغَضَهُم مِن جَمیعِ خَلقِکَ ، وبُغضَ مَن عَمِلَ المُبغَضَ لَکَ ولَهُم ، حَیّا ومَیِّتا . وَارزُقنی صَبرا جَمیلاً ، ودینا سَلیما ، وفَرَجا قریبا ، وأجرا عَظیما ، ورِزقا هَنیئا ، وعَیشا رَغیدا ، وجِسما صَحیحا ، وعَینا دامِعَهً ، وقَلبا خاشِعا ، ویَقینا ثابِتا ، وعُمُرا طَویلاً ، وعَقلاً کامِلاً ، وعِبادَهً دائِمَهً . وأسأَلُکَ الثَّباتَ عَلَی الهُدی ، وَالقُوَّهَ عَلی ما تُحِبُّ وتَرضی ، اللّهُمَّ وَاجعَل حُبَّکَ أحَبَّ الأَشیاءِ إلَیَّ ، وخَوفَکَ أخوَفَ الأَشیاءِ عِندی ، وَارزُقنی حُبَّکَ وحُبَّ مَن یَنفَعُنی حُبُّهُ عِندَکَ ، وما رَزَقتَنی وتَرزُقُنی مِمّا اُحِبُّ ، فَاجعَلهُ لی فَراغا فیما تُحِبُّ ، وَاقطَع حَوائِجَ الدُّنیا بِالشَّوقِ إلی لِقائِکَ . وإذا أقرَرتَ عُیونَ أهلِ الدُّنیا بِدُنیاهُم ، فَاجعَل قُرَّهَ عَینی فی طاعَتِکَ ورِضاکَ ومَرضاتِکَ بِرَحمَتِکَ ، إنَّ رَحمَتَکَ قَریبٌ مِنَ المُحسِنینَ . 10
1- .کامل الزیارات : ص 393 - 417 ح 639 وراجع: هذه الموسوعه : ج 11 ص 342 ح 3236 .
2- .تضمین و إشاره إلی الآیه 257 من سوره البقره .
3- .تضمین و إشاره إلی الآیه 75 من سوره الأنفال .
4- .تضمین و إشاره إلی الآیه 55 من سوره المائده .
5- .تضمین وإشاره إلی الآیه 34 من سوره آل عمران .
6- .القِرْنُ : الکُف ء والنظیر ، ویُجمع علی أقران (النهایه : ج 4 ص 55 «قرن») .
7- .بَوّأتُ للرجل منزلاً : أی هیّأته ومکّنتُ له فیه (الصحاح : ج 1 ص 37 «بوأ») .
8- .قال العلّامه المجلسی قدس سره : قوله : «من عمل المحبّ» هو علی بناء اسم المفعول ، فإنّه یأتی کذلک وإن کان قلیلاً والأکثر أن یبنی مفعوله علی محبوب علی خلاف القیاس وکذا المبغض علی اسم المفعول ، ویمکن أن یقرأ المحبّ علی اسم الفاعل ، ویکون من بمعنی ما . والأوّل أظهر (بحار الأنوار : ج 101 ص 289) .
9- .مصباح الزائر : ص 528 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 285 ح 2 .
کامل الزیارات به نقل از ابو حمزه ثُمالی ، از امام صادق علیه السلام ، در بیان زیارت امام حسین علیه السلام و چگونگی نماز نزد او : ... سپس از پشتِ سر [قبر] حسین علیه السلام به سوی سر او می چرخی و نزد سرش ، دو رکعت نماز می گزاری که در رکعت اوّل ، «حمد» و «یس» و در رکعت دوم ، «حمد» و «الرحمن» را می خوانی و اگر خواستی ، پشت قبر نماز بخوان ؛ ولی نزد سرش ، بهتر است . و چون فارغ شدی ، هر اندازه که دوست داری ، نماز بخوان ، جز این که دو رکعت نماز زیارت نزد هر قبری لازم است ، و چون نمازت را به پایان بُردی ، دستانت را بالا ببر و بگو : ... . (1)
مصباح الزائر :نماز زیارت حسین بن علی که درودها و سلام خدا بر آن دو باد ، چهار رکعت است که در آنها ، «حمد» و « قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ » و « قُلْ یَأَیُّهَا الْکَافِرُونَ » را می خوانی و پس از آن ، دعا می کنی و می گویی : خدایا ! تو و اهل طاعتت از همه خلقت را گواه می گیرم که من ، با هر که همچون من گواهی می دهد ، گواهی می دهم که در زندگی و پس از مرگم تا روز نیازم ، با همین عقیده ، تو را دیدار کنم . و گواهی می دهم که خداوند ، ولیّ مؤمنان است . آنان را از تاریکی ها به سوی نور ، بیرون می بَرد و کافران ، سرپرست هایشان طاغوت اند و آنان را از نور به سوی تاریکی می بَرند . آنان ، همراهان آتش و در آن ، جاودانه اند . و گواهی می دهم که پیامبر صلی الله علیه و آله نسبت به مؤمنان ، از خودشان اختیار بیشتری دارد ، همسرانش ، مادران آنهایند و در کتاب خدا ، برخی خویشان نسبت به برخی دیگر ، اولویت دارند . و گواهی می دهم که ولیّ ما ، خدا ، پیامبرش و مؤمنانی هستند که نماز می خوانند و در حال رکوع ، صدقه می دهند و فرزندان آن دو ، خویشانی هستند که برخی بر برخی دیگر، اولویت دارند؛ فرزندانی که برخی از برخی دیگرند، و خداوند، شنوا و داناست. و گواهی می دهم که شما ، نشانه های دین ، خویشاوندان [ صاحب حق بر ما ] ، حاکمان بر مردم و حجّت بر مردم دنیا هستید . [ ای خدا ! ] آنها را برگرفته و برگزیده و ویژه شان ساختی و بر راز خودت ، آگاهشان کردی و آنان ، به کارت قیام کردند و امر به معروف و نهی از منکر کردند و بندگان را به تأویل و تنزیل [ قرآن ] ، فرا خواندند و هر گاه یکی از آن دعوتگران در می گذشت ، دعوتگر دیگری جایش را می گرفت . اطاعتِ ایشان را واجب ساختی و به ولایت ایشان ، فرمان دادی و در ترک ایشان و کنار نهادن آنان و گراییدن از آنها به سوی دیگران ، عذری برای کسی ننهادی و آنان را خاندان نبوّت و برترینِ مردم ، معدن رسالت ، و جایگاه آمد و شدِ فرشتگان ، محلّ فرود وحی و کرامت ، فرزندان برگزیده[ ی پیامبر خدا ] ، نوادگان پیامبران ، هم ترازان کتاب ، دریچه های هدایت و ریسمان محکم [ خدا ] قرار دادی که در راه تو ، از سرزنش سرزنش کنندگان نمی هراسند ؛ و جز مؤمن ، به حقّ ایشان ، قیام نمی کند و جز برگزیده ، به هدایت ایشان ، ره نمون نمی شود . خدایا ! با برترین درودهایت ، بر ، ایشان درود فرست و با فراوان ترین برکت هایت ، ایشان را برکت ده و به بزرگوانه ترین بزرگداشت هایت ، ایشان را در دنیا و آخرتت ، در جایگاه بزرگی جای بده . خدایا ! محبوب ترینِ چیزها و نیک ترین آنها و مهم ترینشان را نزد من ، محبّت خودت ، پیامبرت و خاندان پاکش ، و محبّت هر کس از خَلقت که آنان را دوست می دارد ، قرار ده و هر کس که اعمال محبوبِ تو و آنان را انجام می دهد ، و نیز دشمنی با دشمن خودت و ایشان را ، هر کس از خَلقت که باشد ، و نیز هر کس را که عمل ناخوشایند ایشان را انجام می دهد ، زنده یا مُرده . و صبر زیبا ، دین سالم ، گشایش نزدیک [ در گرفتاری ها ] ، پاداش بزرگ ، روزیِ گوارا ، زندگی آسوده ، تن درستی ، چشم اشکبار ، دل خاشع ، یقین استوار ، عمر طولانی ، عقل کامل و عبادت دائم ، روزی ام کن . از تو ، استواری بر هدایت و قوّت بر آنچه دوست داری و می پسندی ، می طلبم . خدایا ! محبّتت را محبوب ترینِ چیزها نزد من ، و هراست را بیمناک ترین چیزها نزد من قرار ده . محبّتت و محبّت هر کس را که محبّتش نزد تو به من سود می رساند ، روزی ام کن و آنچه را دوست دارم و روزی ام کرده و می کنی ، فراغتی برای پرداختن به آنچه تو دوست داری ، قرار ده و حاجت های دنیایی ام را با شوق به دیدارت بگُسل و هنگامی که چشمان اهل دنیا را به دنیایشان روشن می کنی ، روشنیِ چشم مرا به رحمتت ، در اطاعت و رضایت و خشنودی ات قرار ده که رحمت تو به نیکوکاران ، نزدیک است .
1- .متن زیارت را در زیر عنوان «زیارت های امام علیه السلام و یارانش /زیارت هفتم» در فصل نهم ببینید . در این باره ، ر. ک: ج 11 ص 343 ح 3236 .
مصباح الزائر :صِفَهُ صَلاهٍ اُخری عِندَ رَأسِ الحُسَینِ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِ ، وهُما رَکعَتانِ بِالرَّحمنِ وتَبارَکَ ؛ فَمَن صَلّاهُما کَتَبَ اللّهُ لَهُ خَمسا وعِشرینَ حَجَّهً ، مَقبولَهً مَبرورَهً مُتَقَبَّلَهً مَعَ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله . (1)
راجع : ص 132 (الفصل الثانی عشر / فضل زیارته فی النصف من شعبان) و ج 11 ص 406 (الفصل التاسع / ما یزار به الإمام علیه السلام وأنصاره / الزیاره العاشره) .
.
1- .مصباح الزائر : ص 531 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 287 ذیل ح 2 .
مصباح الزائر :نماز دیگر نزد سرِ حسین که درودهای خدا بر او باد ، این گونه است که دو رکعت با [ سوره های ]«الرحمن» و «تَبَارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ» ، خوانده می شود و هر کس آن را بخواند ، خداوند ، بیست و پنج حجّ پاکیزه مقبول به همراه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله برایش می نویسد .
ر .ک : ص 133 (فصل دوازدهم / ثواب زیارت امام علیه السلام در نیمه شعبان) وج 11 ص 407 (فصل نهم / زیارت های امام علیه السلام و یارانش / زیارت دهم) .
الفصل الحادی عشر : أدَبُ الوَداعِ مَعَ الشُّهَداءِ11 / 1أدَبُ وَداعِ سَیِّدِ الشُّهَداءِ علیه السلامکامل الزیارات عن أبی حمزه الثُّمالی عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :إذا أرَدتَ الوَداعَ بَعدَ فَراغِکَ مِنَ الزِّیاراتِ ، فَأَکثِر مِنها مَا استَطَعتَ ، وَلیَکُن مُقامُکُ بِالنّینَوی أوِ الغاضِرِیَّهِ ، (1) ومَتی أرَدتَ الزِّیارَهَ فَاغتَسِل وزُر زَورَهَ الوَداعِ . فَإِذا فَرَغتَ مِن زِیارَتِکَ ، فَاستَقبِل بِوَجهِکَ وَجهَهُ ، وَالتَمِسِ القَبرَ ، وقُل : السَّلامُ عَلَیکَ یا وَلِیَّ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا أبا عَبدِ اللّهِ ، أنتَ لی جُنَّهٌ مِنَ العَذابِ ، وهذا أوانُ انصِرافی عَنکَ ، غَیرَ راغِبٍ عَنکَ ، ولا مُستَبدِلٍ بِکَ سِواکَ ، ولا مُؤثِرٍ عَلَیکَ غَیرَکَ ، ولا زاهِدٍ فی قُربِکَ ، وجُدتُ بِنَفسی لِلحَدَثانِ ، وتَرَکتُ الأَهلَ وَالأَوطانَ ، فَکُن لی یَومَ حاجَتی وفَقری وفاقَتی ، ویَومَ لا یُغنی عَنّی والِدَیَّ ولا وَلَدی ، ولا حَمیمی (2) ولا قَریبی . أسأَلُ اللّهَ الَّذی قَدَّرَ وخَلَقَ ، أن یُنَفِّسَ بِکَ کَربی ، وأسأَلُ اللّهَ الَّذی قَدَّرَ عَلَیَّ فِراقَ مَکانِکَ ، أن لا یَجعَلَهُ آخِرَ العَهدِ مِنّی ومِن رَجعَتی ، وأسأَلُ اللّهَ الَّذی أبکی عَلَیکَ عَینی أن یَجعَلَهُ سَنَدا لی ، وأسأَلُ اللّهَ الَّذی نَقَلَنی إلَیکَ مِن رَحلی (3) وأهلی ، أن یَجعَلَهُ ذُخرا لی . وأسأَلُ اللّهَ الَّذی أرانی مَکانَکَ وهَدانی لِلتَّسلیمِ عَلَیکَ ولِزِیارَتی إیّاکَ ، أن یورِدَنی حَوضَکُم ، ویَرزُقَنی مُرافَقَتَکُم فِی الجِنانِ مَعَ آبائِکَ الصّالِحینَ ، صَلَّی اللّهُ عَلَیهِم أجمَعینَ . السَّلامُ عَلَیکَ یا صَفوَهَ اللّهِ ، السَّلامُ عَلی مُحَمَّدِ بنِ عَبدِ اللّهِ ، حَبیبِ اللّهِ وصَفوَتِهِ ، وأمینِهِ ورَسولِهِ ، وسَیِّدِ النَّبِیّینَ ، السَّلامُ عَلی أمیرِ المُؤمِنینَ ، وَصِیِّ رَسولِ رَبِّ العالَمینَ ، وقائِدِ الغُرِّ المُحَجَّلینَ ، السَّلامُ عَلَی الأَئِمَّهِ الرّاشِدینَ المَهدِیّینَ . السَّلامُ عَلی مَن فِی الحائِرِ مِنکُم ، السَّلامُ عَلی مَلائِکَهِ اللّهِ الباقینَ المُقیمینَ المُسَبِّحینَ ، الَّذینَ هُم بِأَمرِ رَبِّهِم قائِمونَ ، السَّلامُ عَلَینا وعَلی عِبادِ اللّهِ الصّالِحینَ ، وَالحَمدُ للّهِِ رَبِّ العالَمینَ . وتَقولُ : سَلامُ اللّهُ وسَلامُ مَلائِکَتِهِ المُقَرَّبینَ ، وأنبِیائِهِ المُرسَلینَ ، وعِبادِهِ الصّالِحینَ یَابنَ رَسولِ اللّهِ عَلَیکَ وعَلی روحِکَ وبَدَنِکَ ، وعَلی ذُرِّیَّتِکَ ومَن حَضَرَکَ مِن أولِیائِکَ ، أستَودِعُکَ اللّهَ وأستَرعیکَ ، وأقرَأُ عَلَیکَ السَّلامَ ، آمَنّا بِاللّهِ وبِرَسولِهِ ، وبِما جاءَ بِهِ مِن عِندِ اللّهِ ، اللّهُمَّ اکتُبنا مَعَ الشّاهِدینَ . وتَقولُ : اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، ولا تَجعَلهُ آخِرَ العَهدِ مِن زِیارَتِی ابنَ رَسولِکَ ، وَارزُقنی زِیارَتَهُ أبَدا ما أبقَیتَنی ، اللّهُمَّ وَانفَعنی بِحُبِّهِ یا رَبَّ العالَمینَ ، اللّهُمَّ ابعَثهُ مَقاما مَحمودا إنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ . اللّهُمَّ إنّی أسأَلُکَ بَعدَ الصَّلاهِ وَالتَّسلیمِ أن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وأن لا تَجعَلَهُ آخِرَ العَهدِ مِن زِیارَتی إیّاهُ ، فَإِن جَعَلتَهُ یا رَبِّ فَاحشُرنی مَعَهُ ، ومَعَ آبائِهِ وأولِیائِهِ ، وإن أبَقَیتَنی یا رَبِّ فَارزُقنِی العَودَ إلَیهِ ، ثُمَّ العَودَ إلَیهِ بَعدَ العَودِ ، بِرَحمَتِکَ یا أرحَمَ الرّاحِمینَ . اللّهُمَّ اجعَل لی لِسانَ صِدقٍ فی أولِیائِکَ ، وحَبِّب إلَیَّ مَشاهِدَهُم ، اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، ولا تَشغَلنی عَن ذِکرِکَ بِإِکثارٍ عَلَیَّ مِنَ الدُّنیا تُلهینی عَجائِبُ بَهجَتِها ، وتَفتِنّی زَهَراتُ زینَتِها ، ولا بِإِقلالٍ یَضُرُّ بِعَمَلی کَدُّهُ ، ویَملَأُ صَدری هَمُّهُ ، أعطِنی مِن ذلِکَ غِنیً عَن أشرارِ خَلقِکَ ، وبَلاغا أنالُ بِهِ رِضاکَ یا رَحمانُ ، السَّلامُ عَلَیکُم یا مَلائِکَهَ اللّهِ وزُوّارَ قَبرِ أبی عَبدِ اللّهِ . ثُمَّ ضَع خَدَّکَ الأَیمَنَ عَلَی القَبرِ مَرَّهً ، وَالأَیسَرَ مَرَّهً ، وألِحَّ فِی الدُّعاءِ وَالمَسأَلَهِ ، فَإِذا خَرَجتَ فَلا تُوَلِّ وَجهَکَ عَنِ القَبرِ حَتّی تَخرُجَ . (4)
1- .راجع : الخریطه رقم 4 فی آخر مجلّد 5 .
2- .حَمِیمُک : قریبک الَّذی تهتمّ لأمره (الصحاح : ج 5 ص 1905 «حمم») .
3- .الرِّحَالُ : یعنی الدور والمساکن والمنازل ، وهی جمع رَحْل (النهایه : ج 2 ص 209 «رحل») .
4- .کامل الزیارات : ص 437 ح 670 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 280 ح 1 .